Bardzo czekałam na premierę tej książki. O Jimie Trelease – człowieku, który poruszył Amerykę uświadamiając ją, jak ważne jest głośne czytanie dzieciom – słyszałam już wielokrotnie. W związku z tym, że sami z mężem czytamy naszym dzieciom codziennie, a specyfika mojej pracy również tego wymaga, po prostu musiałam sięgnąć po ten sławny przewodnik.
NA POCZĄTEK GARŚĆ FAKTÓW
Myślę, że na start przyda się nam kilka informacji porządkujących. „Czytanie na głos, które rozwija dzieci i buduje relacje” przewodnik Jima Trelease’a dla rodziców i nauczycieli pod redakcją Cyndi Giorgis [i] to pierwsze polskie wydanie, a ósme – amerykańskie. Sam Jim Trelease[ii] tak się wypowiada o współpracy z Cyndi Giorgis:
„Nawet przez moment nie miałem wątpliwości, że Cyndi jest właściwą osobą do poprowadzenia kolejnej edycji książki. Wiedziałem, że będzie dobra, ale nie wiedziałem jak bardzo. Teraz już wiem. Niewiarygodnie dobra!
To nie jest tylko aktualizacja; to wspaniałe rozszerzenie zawierające nowe pomysły, świeżą krew i nową energię”[iii].
cyndigiorgis.com
Jak czytamy na oficjalnej stronie profesor Cyndi Giorgis:
„Początkowo wydany samodzielnie w 1979 roku, Przewodnik „Czytania na głos” miał siedem amerykańskich edycji, a także angielskie, australijskie, japońskie, chińskie, indonezyjskie i hiszpańskie. W 2010 roku, Penguin Books (brytyjskie wydawnictwo założone w 1935 r. – przyp. aut.) nazwał przewodnik jedną z 75. najważniejszych książek opublikowanych w swojej 75-letniej historii wydawniczej”[iv].
Warto też dodać, że książka ma już ponad milion sprzedanych egzemplarzy na całym świecie. Fakty mówią więc same za siebie :).
CO ZNAJDZIEMY W KSIĄŻCE?
Książka podzielona jest na dwie główne części:
– teoretyczno-praktyczną popartą licznymi przykładami technik i strategii oraz pomysłów na aktywności związane z czytaniem zarówno w domu jak i w szkole czy bibliotece
– oraz skarbnicę książek polecanych do czytania na głos. Ta druga część została skrócona na potrzeby polskiego wydania. Wydawnictwo Mamania zdecydowało się opublikować tylko te pozycje, które zostały przetłumaczone na język polski, wzbogacając jednocześnie listę o rodzime propozycje polecane przez Marię Swędowską – „popularyzatorkę czytania, autorkę, twórczynię koncepcji czytania wrażeniowego”.
Trzeba oddać autorom, że jest to naprawdę obszerne studium wiedzy o czytaniu na głos dzieciom, w którym znajdziemy wiele cennych spostrzeżeń, przykładów z życia wziętych, które utwierdzają coraz mocniej czytelnika w przekonaniu, że czytając naszym dzieciom, otwieramy przed nimi całe morze nowych możliwości.
Co bardzo istotne – wiedza przekazywana nam na kartkach tego przewodnika poparta jest wnioskami ze współczesnych amerykańskich badań[v], ale także i międzynarodowych raportów badawczych[vi].
W książce odnajdziemy być może wiele oczywistości – bo nieco bardziej świadomi rodzice będą już znali ogromną wartość płynącą z czytania swoim dzieciom i pewnie wiele z metod podanych w niej stosują już od dawna intuicyjnie. Niemniej jednak w dalszym ciągu uważam, że pozycja ta jest bardzo cenna zarówno dla rodzica, jak i pedagoga. Choćby z tego względu, że w bardzo czytelny i analityczny sposób pokazuje pewne zależności.
Mianowicie – jedną z najciekawszych rzeczy, na jaką natrafiłam w „Czytaniu na głos” jest podjęcie tematu związanego ze znaczeniem ojców dla wspólnego czytania. U nas w domu od zawsze czytaliśmy na zmianę z mężem. Ostatnio nawet jest tak, że mama przytula, a tata czyta 🙂 i wydawało mi się to dość naturalne, że ojcowie angażują się w wychowywanie dzieci – w tym także i czytanie. Ale nie zdawałam sobie sprawy z szerszego wymiaru tej ojcowskiej aktywności.
Podając za autorami – statystycznie to chłopcy w ostatnich latach mają większe problemy w nauce niż dziewczynki. Ich umiejętności czytania są niższe pozostając niejednokrotnie daleko w tyle za dziewczynkami. Spora jest także dysproporcja w wynikach osiąganych w szkole pomiędzy tymi dwoma płciami – niestety na niekorzyść chłopców. Niepokojący jest również fakt spadku odsetku czytających chłopców (6-17 lat) z 32% na 24% [vii]. To pokazuje bardzo przykry trend, który utrzymuje się już od wielu lat w USA i zapewne także przenosi się na inne kraje.
Dlaczego więc tak ważne jest to, by również ojcowie zaangażowali się w czytanie na głos swoim dzieciom, a w szczególności synom? Dlatego, że stanowią autorytet i swoją postawą pokazują, że czytanie nie jest wyłącznie domeną kobiet. Jeśli w głowie chłopców utkwi obraz czytającego ojca – i to zarówno swoim dzieciom, jak i samodzielnie sięgającego po książkę dla przyjemności – to jest duża szansa, że będą chcieli powielić ten schemat we własnym życiu.
Jak widać współczesne, zabiegane życie eliminuje bardzo często taki obraz – widok ojca siedzącego z gazetą lub książką. Dzieci oglądają zazwyczaj rodziców zapatrzonych we własne smartfony. Czytając im jednak na głos i otaczając się w domu książkami oraz magazynami pokazujemy, że to świetna rozrywka, dostarczająca jednocześnie wiedzę, która pomaga nam się rozwijać. A to właśnie chyba chcemy przekazać naszym dzieciom.
ZALETY GŁOŚNEGO CZYTANIA
O tym, że warto czytać dzieciom wie w zasadzie każdy, ale nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, jak wiele korzyści płynie z tej prozaicznej czynności. Przewodnik Trelease’a i Giorgis skrupulatnie wypisuje, jakie wartości z czytanie na głos płyną dla nas, jako rodziców i przede wszystkim dla dzieci. W skrócie można powiedzieć że aktywne, głośne czytanie:
– daje nam niesamowitą więź z dzieckiem,
– wspiera i rozwija jego psychikę,
– ćwiczy u dziecka koncentrację oraz pamięć,
– uczy języka,
– to świetna inwestycja w przyszłość, rozwój i edukację dziecka.
Brzmi obiecująco, prawda?
IM WIĘCEJ CZYTASZ, TYM WIĘCEJ WIESZ
Czytanie wpływa więc doskonale na rozwój dziecka, bo im więcej będziecie poświęcać temu czasu, tym więcej Wasze dzieci będą wiedziały o świecie. Autorzy podkreślają, że nawet najprostsze, pierwsze książeczki (picturebooki – książeczki obrazkowe) operują bardziej rozbudowanym słownictwem niż nasze codzienne rozmowy. Zgodnie też z przeprowadzonymi badaniami[viii] dzieci z niższych klas społecznych dziennie usłyszą od kilkunastu do kilkudziesięciu milionów słów mniej niż dzieci podchodzące z rodzin o wyższym wykształceniu. To przepaść słowna, której nie da się nadrobić w żaden inny sposób, jak tylko poprzez kontakt z literaturą. To właśnie książki podnoszą zdolność rozumienia świata i budują zasób słów u dzieci.
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI
Jeśli szukacie książki, która ma bardzo praktyczne podejście do tematu związanego z aktywnym czytaniem, to przewodnik Jima Trelease’a oraz Cyndi Giorgis spełni Wasze oczekiwania. Czytając go otrzymacie bardzo dużo cennych wskazówek, np. jak czytać dziecku, kiedy zacząć i kiedy skończyć czytać na głos, jak wesprzeć dziecko w nauce czytania, czy jak zachęcić do sięgania po książki.
Jedną z ciekawszych metod zachęcających do samodzielnego czytania, jest reguła pięciu palców. Gdy dziecko chce postawić na samodzielność, poproś go o otwarcie książki w dowolnym miejscu. Jego zadaniem będzie podnieść palec za każdym razem, gdy natrafi podczas czytania na niezrozumiałe dla siebie słowo. Jeśli wszystkich pięć palców podniesie przed ukończeniem pierwszej strony, oznacza to, że książka jest dla niego za trudna i wówczas warto poczytać ją np. wspólnie. Wtedy rodzic będzie mógł tłumaczyć na bieżąco wszystkie zawiłości słownictwa :).
Dobrym sposobem na wspieranie nauki języka i rozwijanie umiejętności opowiadania jest także zadawanie prostych pytań w trakcie czytania: „Jak sądzisz, co się teraz wydarzy?”, „Dlaczego on/ona/ono tak zrobiło?”, itd. To bardzo fajne ćwiczenie, które autorzy polecają wykonywać za każdym razem, gdy siadamy do wspólnego czytania. Warto tylko pilnować się, by to wspólne spotkanie przy książce nie przerodziło się w grad pytań. Żadna przesada nie jest dobra :).
DLACZEGO WARTO PRZECZYTAĆ PORADNIK?
W przewodniku Jima Trelease’a i Cyndi Giorgis odnajdziemy wiele ciekawych i celnych spostrzeżeń. Otrzymamy mocną bazę danych pochodzących z wielu badań nad czytelnictwem. Wartością samą w sobie są także wskazówki stanowiące odpowiedzi na pytania: jak czytać? Co robić, a czego nie robić w trakcie czytania? Dlaczego małe dzieci chcą w kółko czytać to samo? Jak można wydłużyć okres skupienia uwagi dziecka? To tylko kilka podstawowych pytań stawianych w poszczególnych rozdziałach, a na każdą otrzymamy wyczerpującą odpowiedź. Jednym słowem – kawał rzetelnego i dobrze napisanego poradnika. Polecam!
O zaletach płynących z głośnego czytania piszę także we wpisie ZABAWA KSIĄŻKĄ! 6 SPOSOBÓW NA AKTYWNE CZYTANIE a także w recenzji książki Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej „WYCHOWANIE PRZEZ CZYTANIE”, CZYLI DLACZEGO WARTO CZYTAĆ DZIECIOM, więc jeśli masz czas to koniecznie wpadnij poczytać :).
[i] Profesor literatury dziecięcej i promotorka znaczenia oraz wpływu czytania na głos.
[ii] Amerykański dziennikarz i pedagog, popularyzator czytelnictwa wśród dzieci oraz koncepcji głośnego czytania.
[iii] „I never for a moment had a doubt Cyndi was the right person to carry the book forward. I knew she would be good, but what I didn’t know was how good. Now I know. Stupendously good! This is not just updating; this is a wonderful enhancement with new ideas, new blood, and new energy.”
[iv] „Initially self-published in 1979, The Read-Aloud Handbook has had seven American editions as well as British, Australian, Japanese, Chinese, Indonesian, and Spanish editions. In 2010, Penguin Books named The Read-Aloud Handbook one of the seventy-five most important books it published in its seventy-five-year history”.
[v] Np. Meaningful Differences in the Everyday Experience of Young American Children, Home Literacy Activities with Young Children, Kids and Family Reading Report.
[vi] Np. PIRLS 2016 International Results in Reading, PISA 2018.
[vii] Amerykański raport Scholastic z 2016 roku.
[viii] Badanie Meaningful Differences in the Everyday Experience of Young American Children (Znaczące różnice w codziennym życiu amerykańskich dzieci).